Voordat u een procedure begint kunt u aan de rechter vragen om beslag te mogen laten leggen op vermogensbestanddelen (zaken of vorderingen) van de tegenpartij. Zo’n beslag noemt men conservatoir, Latijn voor ‘bewarend’.

Er zijn verschillende soorten beslag, maar in het kader van dit artikel zal ik alleen wat uitleggen over het zogenaamde verhaalsbeslag: beslag op roerende zaken (inboedel of voorraden), onroerende zaken (gebouw of stuk grond) of beslag onder derden (banktegoed, openstaande facturen aan klanten, of salaris/uitkering) om u later uit de opbrengst daarvan te voldoen.

Het verlof, zoals die rechterlijke toestemming voor het beslag wordt genoemd, kan door een advocaat gevraagd worden door middel van een verzoekschrift. Het fijne aan zo’n verzoekschriftprocedure is dat de tegenpartij meestal niet op het verzoek wordt gehoord. Als het verzoek aan de vormvereisten voldoet en er geen ‘luchtje’ aan kleeft, zal de rechter het gevraagde verlof geven. De tegenpartij krijgt dus in de regel geen waarschuwing vooraf dat er beslag gelegd zal gaan worden, zodat hij niet snel alles op naam van een ander kan zetten. Daarop zijn een paar uitzonderingen: als u verlof vraagt voor beslag op een periodieke uitkering (loon, uitkering, managementfee) dan wordt de tegenpartij wel altijd van te voren door de rechter gehoord.

Maar wat is nu eigenlijk een beslag? Verhaalsbeslag houdt meestal in dat de zaken gewoon onder de tegenpartij blijven rusten, maar dat hij deze niet mag verkopen, weggeven of bezwaren (zoals een pandrecht of hypotheek erop vestigen). In sommige gevallen kun je een bewaarder laten aanstellen en worden de spullen bij de tegenpartij weggehaald en ergens opgeslagen.

Als de rechter toestemming geeft om beslag te leggen, bepaalt hij gelijk een termijn voor het instellen van de hoofdzaak (bodemprocedure of kort geding). Meestal is dit 14 dagen na beslaglegging. Als de dagvaarding niet binnen die termijn wordt uitgebracht, dan vervalt het beslag en is de beslaglegger aansprakelijk voor de door het beslag veroorzaakte schade. Die aansprakelijkheid is er ook als de beslaglegger in de hoofdzaak ongelijk krijgt en het beslag dus achteraf onterecht blijkt.

Na het winnen van de hoofdzaak wordt het ‘conservatoire’ beslag omgezet in een ‘executoriaal’ beslag, zodat je het beslag mag uitwinnen. Bijvoorbeeld: de woning of aandelen verkopen, of betaling van klanten of de bank van de tegenpartij ontvangen. De opbrengst van die verkoop strekt dan in mindering op het bedrag dat de tegenpartij nog aan u moet betalen.

Het leggen van beslag is niet alleen een middel om te voorkómen dat de tegenpartij na een procedure geen verhaal meer biedt, maar ook een effectief middel om op korte termijn een oplossing te bereiken, waarbij u wat wisselgeld creëert voor eventuele onderhandelingen. De tegenpartij ervaart beslaglegging meestal als beschamend en wil graag dat de beslagen zo snel mogelijk worden opgeheven.

En wat nu als iemand anders beslag ten laste van u laat leggen? In dat geval kunt u een paar dingen doen. Als de vordering van de tegenpartij terecht is, kunt u een bankgarantie aanbieden of een bedrag in depot storten, bijvoorbeeld op de derdenrekening van een advocaat of notaris. De beslaglegger moet het beslag dan gelijk opheffen. Als de vordering van de tegenpartij in uw ogen onjuist is, of als het beslag u onredelijk ernstig treft, kunt u in kort geding aan de rechter vragen het beslag op te heffen.

De mogelijkheid om direct beslag te laten leggen is een van de voordelen om incassozaken of een juridische discussie aan een advocaat uit te besteden. Hij weet de weg en kan op korte termijn beslag voor u laten leggen.