Het is niemand ontgaan dat de prijzen van grondstoffen en producten de afgelopen tijd fors stijgen. Leveranciers proberen die gestegen inkoopkosten natuurlijk zoveel mogelijk bij hun afnemers te leggen. Soms is dat makkelijk, bijvoorbeeld als de leverancier steeds losse verkopen doet. Dan kan hij de prijs voor nieuw te sluiten overeenkomsten eenzijdig verhogen. Maar hoe zit dat als er een jaarlijkse indexering of een vaste prijs is afgesproken?

In goede contracten en algemene voorwaarden is de mogelijkheid van prijsaanpassing al opgenomen. Maar dan nog kan het mis gaan.

Op 8 september 2022 heeft de kort gedingrechter van de rechtbank in Lelystad hierover een uitspraak gedaan. Aanleiding voor die procedure was een leverancier van betonmortel die de prijs eenzijdig verhoogde. Een van zijn afnemers weigerde de prijsverhoging te betalen waarna de leverancier dreigde met het stopzetten van betonmortelleveringen. Omdat de afnemer daar ernstig door werd benadeeld startte die een kort geding tegen de leverancier.

De vordering van de afnemer tot het voortzetten van de leveranties werd toegewezen. Volgens de rechter was er een vaste prijs afgesproken en waren de verkoopvoorwaarden van de leverancier en de inkoopvoorwaarden van de afnemer, op het punt van prijsaanpassingen, tegenstrijdig. Dan blijft de vaste prijs staan. De leverancier was niet gerechtigd de leveranties stop te zetten en moest doorleveren tegen de overeengekomen prijs.

Als het contract of de toepasselijke voorwaarden voor dit soort omstandigheden niet in een prijsaanpassing voorziet, biedt de wet uitkomst. Zoals in het huurrecht tijdens de corona sluiting al bleek, mag de rechter een overeenkomst tijdelijk aanpassen als er sprake is van onvoorziene omstandigheden. De omstandigheden moeten tijdens de contractsluiting wel écht onvoorzien zijn en moeten ook van dien aard zijn dat de wederpartij naar redelijkheid en billijkheid geen ongewijzigde instandhouding van de overeenkomst meer mag verlangen.

Een andere escape is de overmachtsregeling: als een contractspartij vanwege een overmachtssituatie zijn verplichtingen tijdelijk of helemaal niet meer kan nakomen, kan hij nakoming opschorten of het contract beëindigen zonder schadevergoeding verschuldigd te raken. Van overmacht is pas sprake als de wanprestatie niet aan de schuld van schuldenaar is te wijten en ook niet krachtens wet, rechtshandeling of de in het verkeer geldende opvatting voor zijn rekening komt. Als bovenstaande mogelijkheden geen soelaas bieden, moet de leverancier met zijn afnemers in overleg gaan of het verlies voor eigen rekening nemen.

Gezien het vorenstaande is het verstandig om regelmatig te kijken of contracten en/of algemene voorwaarden nog up-to-date zijn. Wij helpen hier graag mee.

Menno de Neef